Aile Planlamasının Nedir?
Ailelerin istedikleri zamanda ve istedikleri sayıda çocuk sahibi olabilmeleridir veya çiftlerin ekonomik olanaklarına, kişisel isteklerine göre çocuk sayısını tayin etmeleri ve iki doğum arasında istedikleri aralığı sağlamalarıdır.
Her aile istediği kadar çocuk sahibi olmakta serbesttir. Bu onların doğal hakkıdır. Aile planlamasındaki amaç; ailelerin kendi iradeleri ile istedikleri sayıda çocuk sahibi olmalarını sağlamak, annenin doğum için en uygun yaşta olmasını sağlamak, iki gebelik arasında yeterli zaman aralığı olmasını sağlamak bireyleri ve aileleri üreme sağlığı konusunda eğitmek, anne ve bebek ölümlerini önlemek ve sağlığını korumak, yüksek riskli gebelik ve istenmeyen gebelikleri önlemek, çocuk sahibi olmak isteyenlere tıbbî yardım sağlamak ve bireyleri aile planlaması yöntemleri konusunda eğitmektir.
Aile planlamasını temel amacı; (çok ve sık gebelik) aşırı doğurganlığı önlemek gebelik ve doğuma bağlı anne ve çocuk sağlığına olabilecek olumsuz etkileri önlemek, oluşan olumsuz etkilerin giderilmesine yardım etmek ve çocuğu olmayan ailelerin çocuk sahibi olmalarını sağlamaktır.
Çağlar boyunca insanlar, istenmeyen gebelikleri ya da doğumları önlemek amacıyla çeşitli yöntemlere başvurmuşlardır. Bunların birçoğu zaman zaman annenin ve çocuğun yaşamına mal olmuştur. Özellikle İkinci Dünya Savaşı sonrasında bilimsel çalışmalar sonucu geliştirilen yöntemler, eski yöntemlerin yerini almaya başlamıştır. Günümüzde hem kadınlar hem de erkekler için geliştirilmiş son derece güvenilir ve etkili metotlar mevcuttur.
Günümüzde dünya nüfusunun %75’i gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerde yaşamakta ve tüm doğumların %85’i, tüm anne ölümlerinin %99’u, tüm bebek ve çocuk ölümlerinin %95’i bu bölgelerde olmaktadır. Ölüm oranlarının bu kadar yüksek olmasının nedeni bu ülkelerde tıbbî yardımın yetersiz olması, aile planlaması yöntemleri konusunda
bilgi sahibi olunmaması nedeniyle modern ve etkili yöntemleri kullanamama ve ihmal etmesidir. Ülkemizde ise hala çiftlerin büyük bir kısmı geleneksel, güvenirliliği düşük, sağlık açısından sakıncalı doğum kontrolü yöntemlerini uygulamaya çalışmaktadır. Bu duruma neden olan faktörler ise; çiftlerin doğum kontrolü yöntemleri hakkında yetersiz ve yanlış bilgiye sahip olmaları, tıbbî destekten yeterince yararlanılmaması ve bu
konuda gerekli eğitimin sağlanamamasıdır.
Aile Planlamasının Önemi:
Aile Planlamasının Anne Açısından Yararları
➢ Gebelik, doğum ve düşük nedeniyle anne ölümleri azalır.
➢ Annenin üreme organlarına ait sağlık sorunları azalır.
➢ Doğuma yönelik komplikasyonlar azalır.
➢ Çiftler arasında gebe kalma korkusu ortadan kalktığı için sağlıklı bir cinsel
yaşantı oluşur.
➢ Çiftlerin istenilmeyen gebelik, düşük ve kürtaj sorunları ortadan kalkar.
Çocuk Sağlığı Açısından Yararları
➢ Bebek ölüm oranları düşer.
➢ Prematüre doğumlar azalır.
➢ Bebeklere bulaşabilecek hastalıklar önlenir.
➢ Çiftler, bakabilecekleri sayıda çocuğa sahip olduklarında, onların yeterli ve
dengeli beslenmelerini sağlayarak sağlıklı çocukların, nesillerin ve toplumun
oluşmasını sağlar.
➢ Çocuklarda oluşabilecek problemler en aza indirgenerek mutlu ve kişilikli
büyümeleri sağlanır.
Toplum Sağlığı Açısından Yararları
➢ Toplumdaki sağlıklı annelerin sayısı artar.
➢ Sağlıklı çocuklardan oluşan gençlik oluşur.
➢ Toplumun beslenme, konut, eğitim, sağlık ve çevre koşullarının iyileştirilmesi
ile birlikte refah düzeyi artar.
➢ Sağlık harcamalarında düşüş olur.
Aile Planlamasının Sosyo-Ekonomik Yönden Önemi
Nüfus, doğal kaynakları ve ekonomik olanakları zorlayan bir şekilde artıyorsa o toplumda etkili ve yeterli aile planlamasını uygulama zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Sanayileşme ile birlikte kentlerde ailelerin daha iyi ekonomik fırsatlar yakalaması, sosyal güvenceye sahip olmaları, yaşam şartlarının ağırlaşması ve kadınların iş hayatında daha fazla rol alması çok çocuk sahibi olma isteklerini azaltmaktadır. Tarıma dayalı yerleşim birimlerindeki ailelerde ise insan gücüne olan ihtiyaçtan dolayı çok çocuğa sahip olmak isteği görülmektedir. Sosyal güvencesi olmayan ailelerde ise ileride aileye bakar düşüncesi ile daha çok çocuğa sahip olunmaktadır. Ayrıca bazı aileler erkek çocuğa sahip olmayı bir güç olarak algıladıkları için erkek çocuk buluncaya kadar doğuma devam edip aile planlaması uygulamamaktadır. Hızlı nüfus artışının önlenmesinde ve sağlıklı bir toplumun oluşmasında aile planlamasının önemi gün geçtikçe daha da artmaktadır.
Aile Planlamasının Duygusal Yönden Önemi
Bebeklerinin sağlıklı ve mutlu olmasını isteyen anne ve babaların kesinlikle birbirlerini iyice tanıdıkları ve duygusal yönden hazır oldukları zamanda çocuk sahibi olmaları gerekmektedir.
Aile Planlamasının Sağlık Açısından Önemi
Evli çiftlerin fiziksel ve psikolojik yönden sağlıklı olmaları, çocuk sahibi olmalarının en temel koşuludur. Çiftlerin evlenmeden önce gerekli sağlık muayenelerinden geçmeleri toplum sağlığı açısından son derece önemlidir. Genellikle kronik nefrit, tüberküloz, kalp rahatsızlıkları, frengi ve AIDS kan uyuşmazlıgı gibi hastalıklar hamilelik öncesi ve sonrasında anne ile bebeğin sağlığı açısından büyük tehlike oluşturmaktadır.
Aile Planlamasının Tıbbî Önemi
Birçok kadını ölüme sevk eden en önemli nedenlerden biri de fazla doğum yapmaktır. İstenmeyen gebelikler sonucunda meydana gelebilen sağlıksız düşükler, annenin ve bebeğin hayatını, ve sağlığını tehdit etmektedir. Oysa aile planlamasında kullanılan yöntemlerin böyle bir tehlikesi yoktur. Çünkü bu yöntemler bilimsel araştırma ve incelemelerin sonucu ortaya çıkmıştır. Aileler bakabilecekleri, besleyebilecekleri ve sağlığını koruyabilecekleri sayıda çocuk sahibi olurlarsa bebek ölümleri azalacak, anneler sık gebelik ve doğumdan yıpranmayacaktır. İstemedikleri halde doğum yapacak annelerin ilkel yöntemlerle çocuk düşürmelerini önlemek; onlara gebelikten korunma yöntemlerini öğretmekle gerçekleşecektir.
Etkili Aile Planlaması Yöntemleri
➢ Ağızdan alınan kombine haplar,
➢ Mini haplar,
➢ Rahim içi araçları (RİA),
➢ Diyafram,
➢ Deri altı kapsülleri (Norplant),
➢ Koruyucu enjeksiyonlar,
➢ Prezervatif (Kaput-Kondom),
➢ Erkek ve kadında cerrahi sterilizasyon “Tüp Ligasyonu,Vazektomi”dir.
Etkisi Sınırlı Yöntemler / Geleneksel Yöntemler
➢ Takvim yöntemi
➢ Geri çekme
➢ Vaginal yıkama (Lavaj)
➢ Laktasyon
➢ Spermisitler (sperm öldürücüler)
(KAYNAK: http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Aile%20planlamas%C4%B1.pdf)
Konuyla İlgili Siteler:
http://ailehekimligi.gov.tr/ana-cocuk-sal/281-aile-planlamas.html
http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-127&Bilgi=aile-planlamas%C4%B1n%C4%B1n-%C3%B6nemi