Mutlu Çocuk İçin Etkili Anne Baba
1-6 Yaş Çocuğunuz İçin 20 Öneri
Dr. Esra Çağlar
1. Çocuğunuzla her gün en az 20 dakika oynayın. Bu süre içinde acil olmadığı takdirde oyunu yarıda kesmeyin. Oyun sırasında bırakın çocuğunuz başı çeksin, siz onu takip edin. Oyuna hem aktif olarak katılın hem de çocuğunuzun yaptıkları hakkında olumlu ama abartısız yorumlar yapın. Ancak çocuğunuz odaklanmakta zorlanıyorsa ona yardım edin. Bu sayede hem çocuğunuzun psikolojik ve duygusal gelişimini destekleyeceksiniz hem de çocuğunuzu gözlemlemeyi. onun ilgi alanlarını fark etmeyi öğrenecek, gelecek yıllarda da daha duyarlı bir ebeveyn olacaksınız.
2. Örnek olun! Çocuğunuzun yapmasını istemediğiniz davranışlardan, duymak istemediğiniz sözlerden siz de kaçının. Olumlu davranışlar sergileyin. Dürüst, iyimser ve nazik olun. Çocuğunuz öncelikle sizi taklit edecektir.
3. Çocuğunuzun günlük bir düzeni olsun. Düzenin, çocuğunuza güvenli bir ortam sağlamasıyla birlikte yapılan çalışmalarda çocukların zihinsel gelişimini olumlu yönde etkilediği ortaya çıkmıştır.
4. Çocuğunuzun odasının bir düzeni olsun. Benzer oyuncaklarını koyduğunuz oyuncak kutuları yapın. Örneğın muzik aletleri kutusu, lego kutusu gibi. Kutuları çocuğunuzun rahatça erişebileceği ve oyunu bittiğinde rahatça toplayabileceği alçak bir yere koyun.
5. Çocuğunuza kitap okuyun. Örneğin her akşam yatmadan önce bir kitap okuyabilirsiniz.
6. Okuduğunuz kitaplarda, seyrettiğiniz çizgi filmlerdeki karakterlerin ne yaptığını, ne hissettiğini çocuğunuzla konuşarak sosyal gelişimine büyük katkıda bulunabilirsiniz. Örneğin hikayede oyuncağı kırılan bir çocuk varsa, o çocuğun ne hissetiği, bu hissettiklerini kime anlatmak istediği gibi sorular sorun. Fakat bu soruları çok uzatmayın ki hıkayenın akışı bozulmasın!
7. Basit, net ve çocuğunuzun gelişim düzeyine uygun kelimeler, kısa cümleler kullanın. Beklentileriniz gerçekçi olmalı! Gerekirse istediğiniz davranışı birkaç adımda açıklayın. Çocuğunuzun dikkat aralığını göz önüne alın. Örneğin ‘Ali, yürürken el ele tutuşalım. Yavaş yavaş, küçük adımlarla yürüyeceğiz.’
8. Çocuğunuza neyi yapmamasını değil ne yapmasını istediğinizi söyleyin. Sadece yapmaması gerekenleri söylerseniz olumsuz davranışları pekiştirmiş olacaksınız. ‘Yaramazlık yapma’ ‘Uslu dur’ komutları istenilen davranışı açıklamıyor. Çocuğunuzun kesinlikle yapmasını istediğiniz konularda ona seçenek sunmayın.
9. Olumlu davranışları pekiştirmek için yıldız şeması kullanabilirsiniz. Örneğin, yemek sırasında zorluk çeken çocuğunuzun yemeğini sandalyesinde oturarak yediği her öğün için, önceden hazırladığınız şemaya bir yıldız yapıştırabilirsiniz. Belirli bir sayıda yıldıza ulaşıldığında da çocuğunuza ufak bir ödül verebilirsiniz.
10. Çocuğunuzu, duygu ve düşüncelerini ifade etmesi için teşvik edin. Örneğin, üzüldüğü zaman dikkatini hemen başka yöne çekmektense öncelikle bunu ifade etmesi için cesaretlendirin ve de onu anladığınızı ifade edin. Çocuğunuzun olumlu ya da olumsuz duyguları hakkında onunla konuşmanız, ona duygu ve düşüncelerinin anlaşılabileceği konusunda güven verecek ve bu duygularla başa çıkabilmesini kolaylaştıracaktır.
11. Ailece sağlıklı beslenin. Pakete girmiş ve de işlenmiş ürünlerden uzak durun. Abur cuburu eve sokmayın. Çikolatayı ödül olarak vermemeye çalışın. Yapılan çalışmalarda şekerin çocukları daha hareketli ve saldırgan yaptığı gösterildi. Sağlıklı beslenerek siz de kendinizi ruhsal ve fiziksel olarak daha iyi hissedeceksiniz ve çocuğunuza en iyi rol modeli olacaksınız.
12. En az bir öğün ailece yemek yiyin. Sağlıklı besinleri yerken ne kadar tad aldığınızı ve yararlı olduklarını çocuğunuz da duysun. Sizin severek yediğiniz yemekleri çocuğunuz da sevecektir. Aile yemekleri çocukların sosyal gelişimleri ve aile bağının güçlendirilmesi için kaçırılmaması gereken fırsatlardır.
13. Çocuğunuzla doğayla iç içe olacağınız aktivitelerde bulunun. AVM yerine park ya da ormanda yürüyüşe gidin. Özgürce koşabileceği, güvenli ortamlara gidin. Güvenli ortamlarda, ‘Koşma, düşersin!’ demeyin! Siz de düzenli olarak egzersiz yaparsanız, çocuğunuz sizi örnek alarak sporu sadece okul hayatı boyunca değil yaşam boyu yapmayı prensip edinir.
14. Özellikle haftasonları ve tatillerde, çocuğunuza o günü nasıl geçirmeyi planladığınızı anlatın. Çocuğunuzun hoşlanacağı aktivitelerden bahsedin. Çocuğunuzun zorlanacağı aktiviteler olacağını düşünüyorsanız, öncesinden onunla bunu konuşun. Bu süreyi nasıl geçirebileceğini hangi olumlu davranışlar sergilemesi gerektiğini anlatın. Örneğın canı sıkılacağı bır durum olacaksa, severek ilgileneceği ne yapabilir? Ya da daha sonrasında seveceği birsey yapın. (Ödül ile rüşvet arasındaki farkı unutmayın!)
15. Televizyon seyretmesini kısıtlayın.
16. Çocuğunuz büyüdüğünde internet okur-yazarı olacak. Dolayısıyla sizin çocuğunuza kitap okumayı öğretir gibi internet okur-yazarlığını da öğretmeniz gerekecek. Bilgisayar, Ipad gibi cihazları şimdiden sizin nezaretinizde kullanırsa sonradan bunu yapmanız daha kolay olacaktır. Bu cihazları çocuğunuzu sakinleştirmek için kullanmaktan kaçının. Oyalama amaçlı kullanacaksanız da bunu sürekli hale getirmeyin.
17. Çocuğunuzu ne kadar çok sevseniz de zaman zaman ona karşı öfke duyabilirsiniz. Bunu ona yansıtmamaya çalışın, sesinizi yükseltmeyin. Unutmayın ki, çocuğunuz böyle zamanlardaki davranışlarınızı da model alacaktır.
18. Ebeveynlik tarzınız okuduklarınız, çevrenizde gözlemledikleriniz ya da çocukluk anılarınıza dayalı olabilir. Önemli olan yeterince iyi anne-baba olabilmek, hata yapabileceğinizi, yardım alabileceğinizi ve kendinizi geliştirebileceğinizi unutmamaktır!
19. Bazen anne baba olduğunuzda kendinizle ilgili geçmişinizden gelen ya da kenara koyduğunuz problemler su yüzüne çıkabilir. Kendinizi iyi hissetmeyebilir ve ilişkilerinizde sorun yaşayabilirsiniz. Yardım almaktan çekinmeyin.
20. Her çocuğun farklı kişiliğe sahip olduğunu, farklı hızda geliştiğini, ebeveynliğin çok dinamikli ve yaratıcılık gerektiren bir sanat olduğunu ve her çocuk için farklı beceriler gerektirebileceğini unutmayın.